Review Japanse Esdoorn (Acer)
Een Japanse Esdoorn is misschien het best te omschrijven als een groeibriljant in de tuin: hij wordt elk jaar een beetje mooier. Japanse Esdoorns die het naar hun zin hebben kunnen een leeftijd bereiken van meer dan 100 jaar.
Veel mensen waarderen de Japanse / Oosterse uitstraling van Japanse Esdoorns. Ze zorgen voor een ingetogen rust in de tuin. Alsof de tijd even stil gezet wordt, in ons toch al zo drukke leven.
Japanse Esdoorns maken uw tuin jaarrond interessant. Ze hebben weliswaar geen opvallende bloemen, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de kleurschakeringen van hun bladeren, takken en zaden. Juist door de seizoenen heen laten ze hun meerwaarde zien. Bij sommige Japanse Esdoorns verkleurt het blad 3x per groeiseizoen, van lente naar zomer en herfst.
Afbeelding: De kleurovergangen van het blad gedurende het groeiseizoen (lente, zomer en herfst). Elke foto toont de kleurovergangen van één cultivar.
De Japanse Esdoorn bestaat er in allerlei groottes: van kleine struik (dwergvorm) tot grote boom. Dus of u nu een kleine balkontuin of groot landgoed heeft: voor elke tuin en elk terras bestaat een passende Japanse Esdoorn. Als u eenmaal de charme van Japanse Esdoorn ontdekt heeft, net als ik, bestaat de kans dat u een aceratum (collectie van Acers) wilt aanleggen.
De Japanse Esdoorn (Acer) voldoet verder aan alle basisvoorwaarden die een tuinliefhebber zoekt: goed winterhard, onderhoudsarm, weinig ziektegevoelig en duurzaam.
Groeiwijze
Japanse Esdoorn kent van nature twee hoofdgroepen: struikvormen en boomvormen. Deze groepen zijn grofweg onder te verdelen in typen met:
- recht opgaande groeiwijze
- schuin opgaande groeiwijze
- spreidende groeiwijze (tot breed koepelvormig)
- treurvormen
Bij planten met hangende of treurende takken komen de blaadjes dakpansgewijs op elkaar te liggen, iets wat je niet zo vaak ziet in een tuin. Bij laag koepelvormige planten ziet dat er bijzonder lieflijk uit. Bij hoge treurvormen, met steil afhangende takken, doet het denken aan een dramatische waterval.
De volwassen omvang van een Japanse Esdoorn is sterk afhankelijk van de cultivar. Sommige worden van nature heel hoog (>12 meter), andere blijven heel klein (dwergvormen en semi-dwergen).
Behalve de hiervoor genoemde natuurlijke groeivormen zijn er ook meer gecultiveerde vormen verkrijgbaar. Bijvoorbeeld leivormen, hagen en de typische bonsai. Dwergvormen staan in Japan bekend als Yatsubusa Acers.
Met deze groeikarakteristieken moet u wel rekening mee houden bij de keuze van een cultivar.
Sierwaarde van Japanse Esdoorn
Japanse Esdoorn ontleent haar sierwaarde in belangrijke mate aan het sierlijke blad. Om u een indruk te geven geef ik hieronder een impressie van de biodiversiteit waaruit u kunt kiezen.
Kleur
Het blad vertoont vaak op elk moment van het groeiseizoen meerdere kleuren of tinten. De kleur in de lente varieert van rood, felroze, doorschijnend zalmkleurig, warmoranje tot limoengroen. In de zomer is het blad aantrekkelijk bontbladig, dieppaars of groen. In de herfst tonen sommige cultivars een uitbundige herfstkleur (dieppurper, rood, oranje of geel). Andere cultivars zijn dan bezet met schitterende zaden (“samara’s”), die tussen de takken bungelen en een sierlijk contrast vormen met het blad. In het najaar wordt het wintersilhouet van de takken goed zichtbaar. ‘s Winters zorgen cultivars met gekleurde scheuten (dieprood, felroze, geel of groen) voor kleur in de tuin. De jongste scheuten hebben de mooiste kleur.
Ook cultivars met een ruwe, kurkachtige bast trekken ’s winters de aandacht. Hoe ouder de tak wordt, des te dikker de kurklaag.
De herfstkleur hangt af van de cultivar én de weersomstandigheden in de nazomer.
Bont blad
Voor wie denkt dat er maar één type “bont” bestaat, gaat met Japanse Esdoorn een hele nieuwe wereld open. Japanners onderscheiden bij deze plant meer dan 20 (!) typen van bont blad. Bontbladigheid kan duiden op een peper-en-zout patroon, grotere stippen, vlekken, merken etc. De bontheid kan egaal over het hele blad voorkomen of geconcentreerd op bepaalde delen van het blad, bijvoorbeeld langs de nerven, langs de bladrand, aan de uiteinden of aan de basis.
Afbeelding: Een klassieke combinatie van twee Acer palmatum dissectum die altijd veel bekijks trekt is een roodbladige cultivar naast een groenbladige.
Bladvorm
tot een weinig ingesneden (vleermuisachtig blad). De bladrand is glad tot gekarteld. Sommige bladvormen kom je in het plantenrijk maar zelden tegen.
Sommige cultivars hebben twee verschillende typen bladeren aan dezelfde plant: een juveniel bladtype aan nieuwe scheuten, en een volwassen bladtype aan meerjarig hout. Het juveniele blad is dan minder diep ingesneden dan het volwassen blad. Deze eigenschap is typisch voor Japanse Esdoorns en is cultivar afhankelijk.
U moet de twee typen bladeren (een cultivar eigenschap) niet verwarren met ‘wilde’ scheuten die uit de onderstam groeien. Het overgrote deel van de Japanse Esdoorns is namelijk geënt op een onderstam van een andere soort Esdoorn. Als u een plant koopt, koopt u dus eigenlijk een combinatie van twee planten: een onderstam met daarop een ‘ent’ van de door u gewenste cultivar. De entplek bevindt zich zo’n 10 cm boven de grond. Scheuten die vlak boven de grond (onder de entplaats) uit de onderstam groeien, moet u daarom wegsnijden. Anders kan de (ongewenste) tak uit de onderstam de cultivar (ent) gaan overheersen.
Bladgrootte
Toepassingen van Japanse Esdoorn (Acer)
Een Japanse Esdoorn heeft in particuliere tuinen veel gebruiksmogelijkheden. Het uitplanten van een Japanse Esdoorn in de voortuin of achtertuin is daarvan het meest bekend. Ze zijn vaak prima te combineren met andere vaste planten en struiken in een gemengde border.
Graag wil ik u attenderen op enkele minder bekende toepassingen van Japanse Esdoorn:
- Een kunststof pot is een heel stuk lichter dan een stenen pot.
- Gebruikt u een poreuze stenen pot? Bekleed dan de binnenkant van de pot dan met een plastic (vuilnis)zak voordat u de aarde erin doet. Dat voorkomt dat de grond uitdroogt via de stenen wand.
Haag of leiboom
Een gecultiveerde haag of leischerm kunt u prima gebruiken als erfafscheiding of schaduwboom. Deze toepassing van Japanse Esdoorn is nog vrij onbekend en komt in particuliere tuinen nog maar weinig voor. Wellicht omdat het aanbod voor deze toepassing vrij klein en exclusief is. Lang niet alle cultivars zijn hiervoor geschikt.
Verzorging van Japanse Esdoorn (Acer)
Standplaats
De Japanse Esdoorn prefereert een windluwe standplaats. Dat vermindert het risico op schade in de winter. Vorst in combinatie met een gure oostenwind kan het hout uitdrogen en takafsterving veroorzaken aan de uiteinden.
Licht
Japanse Esdoorns prefereren halfschaduw tot zon; dat verschilt per cultivar.
- Japanse Esdoorns met een rode of gele bladkleur (b.v. A. palmatum dissectum cultivars) krijgen de mooiste bladkleur als ze een deel van de dag fel zonlicht ontvangen. Alleen bij voldoende zonlicht kan een Japanse Esdoorn een diepe rode of gele bladkleur ontwikkelen. In diepe schaduw blijven ze min of meer groenbladig.
- Bontbladige Japanse Esdoorns verlangen meestal een plek in de halfschaduw. In de volle zon zijn ze gevoelig voor bladverbranding.
Water
Een Japanse Esdoorn heeft een groot aanpassingsvermogen en gedijt zowel in vrij natte als vrij droge bodem. Mits de bodemvochtigheid constant is. Een sterk wisselende bodemwaterstand verdraagt een Japanse Esdoorn minder goed. Ook een langdurig natte bodem in de winter is funest voor het wortelgestel.
Bemesting
Japanse Esdoorns kunt u het best spaarzaam bemesten.
Te veel bemesten is nadelig, evenals te lang doorgaan met bemesten aan het eind van het groeiseizoen. Het hout rijpt dan onvoldoende af voordat de winter komt. Het hout is dan gevoeliger voor takafsterving (door vorst- en wind) in de winter. Een te hoge mestgift kan ook ten koste gaan van typische raskenmerken, zoals dwerggroei, bontbladigheid en een karakteristieke bladvorm.
Vooral roodbladige en bontbladige Japanse Esdoorns zijn gevoelig voor overbemesting. Evenals planten behorend tot Acer palmatum dissectum.
Snoei
Lichte vormsnoei is toegestaan; rigoureuze snoei niet.
Het beter om af en toe een beetje te snoeien dan eenmaal rigoureus. Groeitoppen nijpen (tussen duim en wijsvinger) zorgt voor een dichtere, meer gesloten struik. Een dikke tak door zagen is niet te adviseren. Dat verstoort de karakteristieke plantvorm en blijft jaren zichtbaar.
De beste periode om een Japanse Esdoorn te snoeien is juli / augustus. Snoei bij voorkeur op een halfzonnige dag met een briesje wind, zodat de wondvlakken snel opdrogen. Vermijd snoeien op een regenachtige dag of tijdens een hittegolf.
Belangrijk
Acer behoort tot de zogenoemde ABC-bomen, een afkorting voor Acer-Betula-Carpinus. Snoei na de bladval (in de winter) is bij deze groep bomen uit den boze; dan bestaat het risico dat de boom dood bloedt! Deze bomen mogen uitsluitend tijdens de groeiperiode gesnoeid worden, dus als ze ´vol in het blad´ staan.
Snoei van Japanse Esdoorn met natuurlijke groeiwijze
Snoei van cultuurvormen van Japanse Esdoorn
Rassenkeuze
- uw NAW gegevens
- grootte van uw tuin en bodemtype
- beschikbare ruimte voor Japanse Esdoorn
- gewenste locatie (border of terras etc ; zonnige of schaduwrijke standplaats; mate van beschutting)
- beoogde functie in de tuin.
Advies Nodig?
Den Delft kan u adviseren met een maatwerk advies. Wij kunnen de Japanse Esdoorn ook combineren met een mooie onderbegroeiing. Of met andere planten die de Japanse uitstraling versterken. Als u hierin geïnteresseerd bent, geef dan in een email uw wensen aan.
Vermeld daarbij ook:
- uw NAW gegevens
- grootte van uw tuin en bodemtype
- beschikbare ruimte voor Japanse Esdoorn
- gewenste locatie (border of terras etc ; zonnige of schaduwrijke standplaats; mate van beschutting)
- beoogde functie in de tuin.
Zend zo mogelijk een paar foto’s mee van de plek(ken) waar u één of meerdere Japanse Esdoorns wilt.
