Natuur als Inspiratiebron
Eckart Wintzen zag een organisatie als een ‘levend organisme’. Net als een plant of dier.
De celfilosofie is afgeleid van het celdelingsprincipe, dat je óveral in de natuur aantreft: als een cel van een plant of dier te groot wordt, splitst hij in twee even grote cellen.
Wintzen’s uitgangspunt bij zijn stijl van leidinggeven was het creëren van een open sfeer, en een cultuur van vertrouwen. Zelf verantwoordelijkheid nemen was voor elke leidinggevende en medewerker evident. Fouten mogen maken was daarbij een recht, een onderdeel van het gezamenlijk leerproces.
Celfilosofie als Bedrijfsstrategie
Eckart Wintzen zag de celfilosofie als een duurzame strategie voor bedrijven om te groeien. Een bedrijf dat de celfilosofie volgt deelt de organisatie op in vele kleine, volledig zelfstandige eenheden (cellen). De cellen zijn ingedeeld naar bijvoorbeeld regio, branche of werkzaamheden. Elke eenheid telt één leidinggevende met maximaal 40-50 medewerkers. Als een afdeling groter groeit, wordt een proces gestart om de afdeling in tweeën te splitsen.
Als een cel zich deelt bepaalt de leidinggevende wie leidinggevende wordt van de nieuwe cel. De nieuwe leidinggevende wordt dus altijd gekozen uit de eigen gelederen, is iemand die zich bewust is van de kennis, de cultuur en het vakmanschap in de organisatie.
Leidinggevenden samen vormen een managementteam. De overkoepelende identiteit wordt gewaarborgd door strikte regels voor de huisstijl (bedrijfslogo), de manier van administreren, en de wijze van projectmanagement.
Het maximum van 50 medewerkers per afdeling was gebaseerd op het aantal relaties dat een mens kan onderhouden. In een grotere cel verwatert een deel van de contacten, wordt vluchtig en nietszeggend. Bedenk daarbij dat je naast het werk ook privé nog allerhande contacten moet onderhouden, voor gezin en familie. Eckart Wintzen zag zijn personeel niet als ‘werk-nemer’, maar als medewerker. Regelmatig maakte hij z’n personeel deelgenoot van een opdracht teambuilding. Voor de fun maar ook voor een sterke teamgeest, om een gedeelde cultuur, normen en waarden te kweken.
Celfilosofie versus Schaalvergroting
Problemen van Schaalvergroting
Grote organisaties die aan schaalvergroting doen, krijgen tegenwoordig vaak last van:
- Grote overhead en controlemechanismen
Wintzen zelf was wars van stafafdelingen en bureaucratie. - Starre organisatie
Procedures zijn funest als je wilt dat mensen zélf initiatief nemen, vond Wintzen. Wintzen probeerde juist niet alles vast te leggen in procedures, omdat het mensen (te) voorzichtig maakt en initiatief nemen ontmoedigt. - Fouten blijven onopgemerkt
Ook mét controlemechanismen blijven fouten en excessen in een grote organisatie langer sluimeren dan in een kleine organisatie. - Verlies van normen en waarden
Bij bedrijven die aan schaalvergroting doen worden relaties onpersoonlijker en afstandelijk. Dat geldt zowel voor contacten tussen collega’s onderling, als voor contacten met de klant. - Ontevreden personeel
Schaalvergroting leidt steeds vaker tot ontevreden personeel. Met een hoger ziekteverzuim.
Celdelingsfilosofie als Oplossing
- duidelijker zien wat hun eigen bijdrage is aan het groepsproces,
- meer waardering voelen voor hun werk,
- een functie met meer afwisselende taken hebben,
- meer inspraak ervaren.
‘Origin heeft interne email vervangen door social media.’
Enkele Nederlandse bedrijven die de celfilosofie van Eckart Wintzen in hun organisatie doorgevoerd hebben:
- Atos Origin (ICT dienstverlening)
- Luminis (ICT dienstverlening)
Ook organisaties die Het Nieuwe Werken / Werken 2.0 hanteren, gebruiken elementen van Eckart Wintzen.
Bruto Onttrokken Waarde versus Bruto Toegevoegde Waarde
Introductie Bruto Onttrokken Waarde (BOW)
Nadelen van Bruto Toegevoegde Waarde (BTW)
Het huidige belastingsysteem, op basis van BTW, belast arbeid voor 80%; grondstoffen worden niet of nauwelijks belast. Hoewel dit systeem decennia lang uitstekend werkte in het Westen, ervaren we nu steeds meer de negatieve effecten van het BTW-systeem:
- Massaontslagen
Een bedrijf dat haar winst wil verhogen, zal primair bezuinigen op arbeid: het aantal werknemers. Een grote groep werkwilligen komt daardoor werkloos aan de kant te staan. Zonder perspectief. - Milieuschade
Onze maatschappij raakt steeds meer gebaseerd op méér consumeren, wat gepaard gaat met uitputting en verspilling van natuurlijke hulpbronnen (grondstoffen en energie). Schade voor het milieu ontstaat niet alleen in rijke landen (vuilnisbelt), maar ook in arme landen (bij de winning van delfstoffen).
Een nieuw apparaat kopen is vaak goedkoper dan een klein defect repareren. En een kind wordt met Sinterklaas en Kerstmis bedolven met speelgoed, dat nauwelijks gebruikt wordt. Gevoelsmatig voelt iedereen in z’n onderbuik wel aan dat dat niet klopt. Boven een bepaalde drempel wordt niemand gelukkiger van nóg meer consumeren.
Voordelen van Bruto Onttrokken Waarde (BOW)
- Beter voor bedrijfsleven
- De BOW zet bedrijven aan tot nieuwe innovaties. Productiewijzen worden duurzamer, met minder grondstoffen en energie.
- De BOW zet bedrijven aan tot meer dienstverlening. Als arbeid goedkoper wordt, gaan bedrijven zich meer richten op dienstverlening, maatwerk voor de klant. Meer dienstverlening gaat gepaard met minder werkloosheid. Bedrijven kunnen zich ook makkelijker van elkaar onderscheiden op basis van hun dienstverlening (in BOW systeem) dan op basis van hun product (in BTW systeem).
- Beter voor werknemers Als arbeid minder belast wordt, krijgen medewerkers meer speelruimte om maatwerk te leveren. Een medewerker krijgt daardoor een leukere baan en meer eer van zijn werk. Met ruimere opleidingsmogelijkheden.
- Beter voor klanten Een klant krijgt een uniek product, precies aangepast aan zíjn of haar wensen.
- Duurzamer voor onze planeet Het is evident dat het BOW systeem prikkelt tot besparingen van grondstoffen en energie.
Noodzaak tot Verduurzamen Economie
De toename van de wereldbevolking én de toename van de materiële welstand leiden ertoe dat de ecologische voetafdruk van de mens explosief stijgt. Een hervorming van ons belastingstelsel wordt daarmee onontkoombaar. Daarvan is ook de politiek zich wel bewust, al schuift ze die discussie liever voor zich uit. Hopelijk krijgt het gedachtegoed van Eckart Wintzen in die discussie de aandacht die het verdient. Wellicht kan de BOW als leidraad dienen om in de EU te komen tot harmonisatie van nationale belastingsystemen, op weg naar een duurzame economie.
Invoering van het BOW Systeem
Een grote hervorming van het belastingsysteem op papier bedenken is één stap. Een hervorming in praktijk brengen vergt een grote transformatie. Dat geldt ook voor een introductie van de Bruto Onttrokken Waarde.
Veel problemen zijn te voorkomen door de transformatie uit te smeren over een periode van 20 tot 40 jaar, met een jaarlijkse stijging van de belasting op hulpstoffen, en een jaarlijkse daling van de belasting op arbeid. Bedrijven en consumenten kunnen zich dan geleidelijk aanpassen aan de nieuwe randvoorwaarden.
Zeker bedrijven die olie en gas verkopen moeten voldoende gelegenheid krijgen om duurzamere vormen van energie te ontwikkelen. Met een verdienmodel dat is gebaseerd op zonne-energie, wind-energie, waterkracht, waterstof etcetera.
Een lastiger probleem is het valideren van “milieudegradatie” in het BOW systeem. In theorie is de BOW gelijk aan de natuurwaarde die een menselijke activiteit (product of dienst) aan grondstoffen aan het milieu onttrekt. Anders gezegd: de hoogte van milieudegradatie is gelijk aan de kosten voor herstel. Maar hoe druk je dat uit in geld?
Validatie van milieudegradatie is nog onontgonnen terrein. Het ontbreekt ons simpelweg aan referenties of ijkpunten om dat financieel te waarderen. Wat is bijvoorbeeld de milieuschade van 1 liter benzine?
Milieuvervuiling valideren is een complexe aangelegenheid, eentje die ethische afwegingen en morele keuzes vraagt. Want hoe valideer je het uitsterven van een diersoort door milieuvervuiling? En is het verlies van de panda erger dan het verlies van de pinguïn?