eckart-wintzen

Eckart Wintzen, oog voor people planet profit

Eckart Wintzen was een visionair ondernemer die duurzame principes uit de natuur toepaste in zijn bedrijf. Zijn celfilosofie en concept van Bruto Onttokken Waarde zijn nog steeds actueel.

Natuur als Inspiratiebron

Eckart Wintzen zag een organisatie als een ‘levend organisme’. Net als een plant of dier.

De celfilosofie is afgeleid van het celdelingsprincipe, dat je óveral in de natuur aantreft: als een cel van een plant of dier te groot wordt, splitst hij in twee even grote cellen.

Wintzen’s uitgangspunt bij zijn stijl van leidinggeven was het creëren van een open sfeer, en een cultuur van vertrouwen. Zelf verantwoordelijkheid nemen was voor elke leidinggevende en medewerker evident. Fouten mogen maken was daarbij een recht, een onderdeel van het gezamenlijk leerproces.

Celfilosofie als Bedrijfsstrategie

Eckart Wintzen zag de celfilosofie als een duurzame strategie voor bedrijven om te groeien. Een bedrijf dat de celfilosofie volgt deelt de organisatie op in vele kleine, volledig zelfstandige eenheden (cellen). De cellen zijn ingedeeld naar bijvoorbeeld regio, branche of werkzaamheden. Elke eenheid telt één leidinggevende met maximaal 40-50 medewerkers. Als een afdeling groter groeit, wordt een proces gestart om de afdeling in tweeën te splitsen.

Als een cel zich deelt bepaalt de leidinggevende wie leidinggevende wordt van de nieuwe cel. De nieuwe leidinggevende wordt dus altijd gekozen uit de eigen gelederen, is iemand die zich bewust is van de kennis, de cultuur en het vakmanschap in de organisatie.

Leidinggevenden samen vormen een managementteam. De overkoepelende identiteit wordt gewaarborgd door strikte regels voor de huisstijl (bedrijfslogo), de manier van administreren, en de wijze van projectmanagement.

Het maximum van 50 medewerkers per afdeling was gebaseerd op het aantal relaties dat een mens kan onderhouden. In een grotere cel verwatert een deel van de contacten, wordt vluchtig en nietszeggend. Bedenk daarbij dat je naast het werk ook privé nog allerhande contacten moet onderhouden, voor gezin en familie. Eckart Wintzen zag zijn personeel niet als ‘werk-nemer’, maar als medewerker. Regelmatig maakte hij z’n personeel deelgenoot van een opdracht teambuilding. Voor de fun maar ook voor een sterke teamgeest, om een gedeelde cultuur, normen en waarden te kweken.

Celfilosofie versus Schaalvergroting

De celfilosofie is een tegenhanger van het heersende concept van schaalvergroting. Schaalvergroting (efficiëntere productie)  heeft onze maatschappij veel welvaart gebracht in de 20e eeuw. Maar wat je in de huidige samenleving ziet gebeuren is dat schaalvergroting doorslaat en grote negatieve bij-effecten krijgt. De nadelen overschaduwen de voordelen.

Problemen van Schaalvergroting

Grote organisaties die aan schaalvergroting doen, krijgen tegenwoordig vaak last van:

  • Grote overhead en controlemechanismen
    Wintzen zelf was wars van stafafdelingen en bureaucratie.
  • Starre organisatie
    Procedures zijn funest als je wilt dat mensen zélf initiatief nemen, vond Wintzen. Wintzen probeerde juist niet alles vast te leggen in procedures, omdat het mensen (te) voorzichtig maakt en initiatief nemen ontmoedigt.
  • Fouten blijven onopgemerkt
    Ook mét controlemechanismen blijven fouten en excessen in een grote organisatie langer sluimeren dan in een kleine organisatie.
  • Verlies van normen en waarden
    Bij bedrijven die aan schaalvergroting doen worden relaties onpersoonlijker en afstandelijk. Dat geldt zowel voor contacten tussen collega’s onderling, als voor contacten met de klant.
  • Ontevreden personeel
    Schaalvergroting leidt steeds vaker tot ontevreden personeel. Met een hoger ziekteverzuim.

Celdelingsfilosofie als Oplossing

Een bedrijf dat groeit volgens de celdelingsfilosofie heeft geen last van bovenstaande nadelen. Medewerkers zijn vaak te typeren als ‘blije medewerker’. Het bedrijf blijft flexibel en blijft dicht bij de klant staan. De hoge tevredenheid van werknemers in een kleine organisatie, zoals bij de celdelingsfilosofie, is wel te verklaren. Voor een kleine organisatie geldt namelijk dat medewerkers:
  • duidelijker zien wat hun eigen bijdrage is aan het groepsproces,
  • meer waardering voelen voor hun werk,
  • een functie met meer afwisselende taken hebben,
  • meer inspraak ervaren.

‘Origin heeft interne email vervangen door social media.’

Enkele Nederlandse bedrijven die de celfilosofie van Eckart Wintzen in hun organisatie doorgevoerd hebben:

Ook organisaties die Het Nieuwe Werken / Werken 2.0 hanteren, gebruiken elementen van Eckart Wintzen.

Bruto Onttrokken Waarde versus Bruto Toegevoegde Waarde

Introductie Bruto Onttrokken Waarde (BOW)

Eckart Wintzen was pleitbezorger van fiscale vergroening. Hij pleitte voor een verschuiving van de BTW (Bruto Toegevoegde Waarde) naar een “BOW” (Bruto Onttrokken Waarde). De BOW is gelijk aan de waarde die een menselijke activiteit (product of dienst) aan grondstoffen aan het milieu onttrekt. De BOW kan bestaan uit verlies aan natuurwaarden, zoals schone ruimte, lucht, water en/of bodem. In feite heft de BOW belasting op milieuvervuiling (milieudegradatie) en biedt het een alternatief voor de Bruto Toegevoegde Waarde (BTW) die we nu kennen.

Nadelen van Bruto Toegevoegde Waarde (BTW)

Het huidige belastingsysteem, op basis van BTW, belast arbeid voor 80%; grondstoffen worden niet of nauwelijks belast. Hoewel dit systeem decennia lang uitstekend werkte in het Westen, ervaren we nu steeds meer de negatieve effecten van het BTW-systeem:

  • Massaontslagen
    Een bedrijf dat haar winst wil verhogen, zal primair bezuinigen op arbeid: het aantal werknemers. Een grote groep werkwilligen komt daardoor werkloos aan de kant te staan. Zonder perspectief.
  • Milieuschade
    Onze maatschappij raakt steeds meer gebaseerd op méér consumeren, wat gepaard gaat met uitputting en verspilling van natuurlijke hulpbronnen (grondstoffen en energie). Schade voor het milieu ontstaat niet alleen in rijke landen (vuilnisbelt), maar ook in arme landen (bij de winning van delfstoffen).
    Een nieuw apparaat kopen is vaak goedkoper dan een klein defect repareren. En een kind wordt met Sinterklaas en Kerstmis bedolven met speelgoed, dat nauwelijks gebruikt wordt. Gevoelsmatig voelt iedereen in z’n onderbuik wel aan dat dat niet klopt. Boven een bepaalde drempel wordt niemand gelukkiger van nóg meer consumeren.

Voordelen van Bruto Onttrokken Waarde (BOW)

Het systeem van Bruto Onttrokken Waarde keert het belastingsysteem om: gebruik van grondstoffen wordt met 80% belast en arbeid heel weinig. Dus hoe meer grondstoffen je verbruikt, hoe meer belasting je betaalt. Uiteindelijk is dit:
  • Beter voor bedrijfsleven
    • De BOW zet bedrijven aan tot nieuwe innovaties. Productiewijzen worden duurzamer, met minder grondstoffen en energie.
    • De BOW zet bedrijven aan tot meer dienstverlening. Als arbeid goedkoper wordt, gaan bedrijven zich meer richten op dienstverlening, maatwerk voor de klant. Meer dienstverlening gaat gepaard met minder werkloosheid. Bedrijven kunnen zich ook makkelijker van elkaar onderscheiden op basis van hun dienstverlening (in BOW systeem) dan op basis van hun product (in BTW systeem).
  • Beter voor werknemers Als arbeid minder belast wordt, krijgen medewerkers meer speelruimte om maatwerk te leveren. Een medewerker krijgt daardoor een leukere baan en meer eer van zijn werk. Met ruimere opleidingsmogelijkheden.
  • Beter voor klanten Een klant krijgt een uniek product, precies aangepast aan zíjn of haar wensen.
  • Duurzamer voor onze planeet Het is evident dat het BOW systeem prikkelt tot besparingen van grondstoffen en energie.
Met de BOW ontstaat een eco-economie, een kenniseconomie die natuurlijke grondstoffen en energie centraal stelt bij innovatie. Het BOW systeem zou onze kenniseconomie en innovatie een enorme boost kunnen geven.

Noodzaak tot Verduurzamen Economie

De toename van de wereldbevolking én de toename van de materiële welstand leiden ertoe dat de ecologische voetafdruk van de mens explosief stijgt. Een hervorming van ons belastingstelsel wordt daarmee onontkoombaar. Daarvan is ook de politiek zich wel bewust, al schuift ze die discussie liever voor zich uit. Hopelijk krijgt het gedachtegoed van Eckart Wintzen in die discussie de aandacht die het verdient. Wellicht kan de BOW als leidraad dienen om in de EU te komen tot harmonisatie van nationale belastingsystemen, op weg naar een duurzame economie.

Invoering van het BOW Systeem

Een grote hervorming van het belastingsysteem op papier bedenken is één stap. Een hervorming in praktijk brengen vergt een grote transformatie. Dat geldt ook voor een introductie van de Bruto Onttrokken Waarde.

Veel problemen zijn te voorkomen door de transformatie uit te smeren over een periode van 20 tot 40 jaar, met een jaarlijkse stijging van de belasting op hulpstoffen, en een jaarlijkse daling van de belasting op arbeid. Bedrijven en consumenten kunnen zich dan geleidelijk aanpassen aan de nieuwe randvoorwaarden.

Zeker bedrijven die olie en gas verkopen moeten voldoende gelegenheid krijgen om duurzamere vormen van energie te ontwikkelen. Met een verdienmodel dat is gebaseerd op zonne-energie, wind-energie, waterkracht, waterstof etcetera.

Een lastiger probleem is het valideren van “milieudegradatie” in het BOW systeem. In theorie is de BOW gelijk aan de natuurwaarde die een menselijke activiteit (product of dienst) aan grondstoffen aan het milieu onttrekt. Anders gezegd: de hoogte van milieudegradatie is gelijk aan de kosten voor herstel. Maar hoe druk je dat uit in geld?

Validatie van milieudegradatie is nog onontgonnen terrein. Het ontbreekt ons simpelweg aan referenties of ijkpunten om dat financieel te waarderen. Wat is bijvoorbeeld de milieuschade van 1 liter benzine?

Milieuvervuiling valideren is een complexe aangelegenheid, eentje die ethische afwegingen en morele keuzes vraagt.  Want hoe valideer je het uitsterven van een diersoort door milieuvervuiling? En is het verlies van de panda erger dan het verlies van de pinguïn?

Nieuwsgierig geworden?

In het Boek Eckart's Notes vertelt Eckart Wintzen over hoe je natuurlijke principes kunt toepassen om de economie groener en duurzamer te maken. Die ontwikkeling is niet alleen noodzaak, maar ook wenselijk voor zowel people, planet en profit. ISBN 9889056379674.
Wie geïnteresseerd is in het gedachtengoed van Eckart Wintzen kan zijn boek kopen: Eckart’s Notes.  Het boek is leuk om te lezen, vol zelfspot en humor. De 50 hoofdstukken zijn los van elkaar te lezen, maar waarschijnlijk lees je het in één weekend uit.

Share:

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blog: Grassprietjes

Gerelateerde Berichten

Mussenflat bewoond

Positief nieuws: de zelfgemaakte mussenflat is inmiddels bewoond! Enkele jaren geleden heeft Den Delft een mussenflat laten maken met ruimte voor 12 paartjes (= 24)

Lees meer... »
× Hoe kan ik je helpen?